พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท สถานที่ประดิษฐานพระบรมศพพระพันปีหลวง

     วันนี้ (25 ตุลาคม 2568) บรรยากาศบริเวณหน้า โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย เต็มไปด้วยความโศกเศร้าอาลัย ประชาชนจากทั่วสารทิศพร้อมใจเดินทางมาร่วมถวายความอาลัยแด่ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระบรมราชินีนาถในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ภายหลังทราบข่าวการเสด็จสวรรคต เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม เวลา 21.21 น.

      โดย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สำนักพระราชวังจัดการพระบรมศพถวายพระเกียรติยศสูงสุดตามราชประเพณี และอัญเชิญพระศพประดิษฐาน ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง

       พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เป็นพระที่นั่งองค์ประธานของหมู่พระมหาปราสาทภายในพระบรมมหาราชวัง เดิมเป็นที่ตั้งของพระที่นั่งอินทราภิเษกมหาปราสาท ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อใช้ประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกตามโบราณราชประเพณี เมื่อปีพุทธศักราช 2326

พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท 

ในพระบรมมหาราชวัง 

       ต่อมา ในปีพุทธศักราช 2332 ได้เกิดฟ้าผ่าทำให้ไฟไหม้พระที่นั่งองค์เดิมจนสิ้น พระองค์จึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ขึ้นใหม่ในบริเวณเดิม มีขนาดและความสูงเทียบเท่าพระที่นั่งสุริยามรินทร์ในพระราชวังหลวง กรุงศรีอยุธยา และใช้เป็นสถานที่เสด็จออกว่าราชการ รวมถึงประทับ ณ พระที่นั่งพิมานรัตยา

       เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเสด็จสวรรคต ได้มีการอัญเชิญพระบรมศพมาประดิษฐานบนพระที่นั่งแห่งนี้ จึงกลายเป็นธรรมเนียมสำคัญในการประดิษฐานพระบรมศพของสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า สมเด็จพระอัครมเหสี และพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูงบางพระองค์

        ในรัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ใช้พระที่นั่งแห่งนี้เป็นสถานที่สังคายนาพระไตรปิฎก ต่อมาในรัชกาลที่ 6 เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสวรรคตและมีการตั้งพระบรมศพภายในพระที่นั่ง พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเห็นว่าเสาหานกลางมุขทั้ง 4 ด้านบดบังพระบรมศพ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ตัดเสาออก และแก้ลวดลายจิตรกรรมภายในจากลายพุ่มเข้าบิณฑ์เป็นลายเทพนม

       ปัจจุบัน พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ยังคงใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีสำคัญ เช่น พระราชพิธีฉัตรมงคล และพิธีพระราชกุศลต่าง ๆ

       ลักษณะสถาปัตยกรรม พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเป็นปราสาทจตุรมุข ยกพื้นสูง องค์อาคารก่ออิฐถือปูน หลังคาทรงไทยมุงกระเบื้องดินเผาเคลือบสี มีมุขลดสี่ชั้นทั้งสี่ด้าน ยกเว้นด้านหน้ามีมุขเด็จยื่นออกเป็นพิเศษ จุดเด่นคือยอดปราสาทที่มีครุฑรับไขรายอดทั้งสี่ด้าน คันทวยเป็นรูปครุฑจับนาค หน้าบันจำหลักไม้ปิดทองรูปพระนารายณ์ทรงสุบรรณบนพื้นกระจกสีน้ำเงิน

       ภายในประดิษฐาน พระแท่นพระราชบัลลังก์ประดับมุก กางกั้นด้วยนพปฎลมหาเศวตฉัตร ใช้เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ในโอกาสเสด็จออกมหาสมาคม และบางครั้งใช้เป็นที่ประดิษฐานปูชนียวัตถุในการประกอบพระราชพิธีต่าง ๆ

       พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทจึงนับเป็น สัญลักษณ์แห่งพระบรมมหาราชวัง ที่สะท้อนถึงความรุ่งเรืองทางสถาปัตยกรรมไทย และเป็นสถานที่แห่งความทรงจำสำคัญยิ่งของแผ่นดินไทย 

เรียบเรียงโดย : thaihitz.com   ขอขอบคุณข้อมูลจาก พิกุลบรรณศาลา